کلیات
جلال آل‌احمد متولد ۲ آذر ۱۳۰۲ و براساس برخی روایت‌ها ۱۱ آذر ۱۳۰۲ در شهر تهران است. آل احمد ۱۸ شهریور ۱۳۴۸ در اَسالِم، گیلان درگذشت. او روشنفکر، نویسنده، منتقد ادبی و مترجم ایرانی و همسر سیمین دانشور بود. آل‌احمد در دهه ۱۳۴۰ به شهرت رسید و در جنبش روشنفکری و نویسندگی ایران تأثیر بسزایی گذاشت. نویسندگانی، چون نادر ابراهیمی و غلامحسین ساعدی از او تأثیر گرفتند.
تأثیر جلال آل‌احمد بر ادبیات فارسی
در ادامه به بخشی از اثرگذاری های جلال آل احمد بر ادبیات فارسی ایران اشاره می شود.
معرفی آلبر کامو به جامعه ادبی؛ با ترجمه‌هایی از آندره ژید، یونگر، اوژن یونسکو، داستایوسکی نقش بسیار مؤثری در پیش برد ادبیات معاصر ایفا کرد.
• معرفی بیشتر شعر نو نیمایی و کمک به گسترش آن
• حمایت از شاعرانی، چون احمد شاملو و نصرت رحمانی و حمایت از جوانان دیگر
• نثر جلال آل‌احمد باعث جهشی بی‌سابقه در نثر فارسی به‌سوی فضای هیجان عصبانیت شد.
• تأثیرپذیرفتن و تقلید دیگران از آثارش (به‌خصوص نویسندگان، روشنفکران و دانشجویان) باعث گسترش هرچه بیشتر نوع نگارش ادبی آل‌احمد شد، به‌گونه‌ای‌که او در میان طیف ادبی و مردمی، به الگویی خاص تبدیل شد.
• ایجاد تشکل‌های ادبی و صنفی، از جمله کانون نویسندگان ایران و انتشار مقالات گوناگون از دیگر خدمات جلال به ادبیات معاصر است. درحقیقت نیمه‌های دهه۱۳۴۰ جلال نقش «پدرخوانده» ادبیات ایران را ایفا می‌کرد.
• جلال آل‌احمد ادامه‌دهنده راهی بود که محمدعلی جمال‌زاده و صادق هدایت در ساده‌نویسی و استفاده از زبان و لحن عموم مردم در محاورات، آغار کرده بودند. در واقع این نوع نوشتن و استفاده از زبان محاوره‌ای توسط جلال به‌اوج رسید و گسترش یافت.
جایزه ادبی جلال آل‌احمد
در سال۱۳۸۷ نخستین دوره جایزه ادبی جلال آل‌احمد برگزار شد. در دوره نخست این جایزه هیچ اثری به‌عنوان برگزیده معرفی نشد. این جایزه با ۱۱۰ سکه تمام بهارآزادی برای برگزیدگان، گران‌ترین جایزه ادبی ایران محسوب می‌شد.
ویژگی‌های نثر
به‌طورکلی نثر جلال آل‌احمد تلگرافی، شلاقی، عصبی، پرخاشگر، حساس، دقیق، تیزبین، صریح، صمیمی، منزّه‌طلب، حادثه‌آفرین، فشرده، کوتاه، بریده، و درعین‌حال بلیغ است. نثر وی به‌طورخاص در مقالات، سنگین، گزارشی و روزنامه‌نگارانه است. آل‌احمد دارای نثری برون‌گرا است؛ یعنی نثرش برخلاف نثر صادق هدایت، در خدمت تحلیل ذهن و باطن شخصیت‌ها نیست. آل‌احمد، با استفاده از دو عاملِ نثر کهن فارسی و نثر نویسندگان پیشرو فرانسوی به نثر خاص خود دست یافته‌است. آل‌احمد کوشیده تا در نثر خود، تا آنجا که امکان داشته، افعال، حروف اضافه، مضافٌ‌الیه‌ها، دنباله ضرب‌المثل‌ها و خلاصه هرآنچه را که ممکن بوده‌است حذف کند.
حذف بسیاری از بخش‌های جمله باعث شده نثر آل‌احمد ضرب‌آهنگی تند و شتاب‌زده بیابد. آل‌احمد در شکستن برخی از سنت‌های ادبی و قواعد دستور زبان فارسی شجاعتی کم‌نظیر داشت و این ویژگی در نامه‌های او به‌اوج می‌رسد. از ویژگی‌های دیگر نثر جلال آل‌احمد می‌توان به نیمه رهاکردن بسیاری از جملات، تعبیرات و اندیشه‌ها و استفاده از علامت «..» به‌جای آنها اشاره کرد، که این امر در راستای ایجاز نوشته‌ها و ضرب‌آهنگ سریعِ آن‌هاست.
مرگ
جلال آل‌احمد در ۱۸ شهریور ۱۳۴۸ در چهل‌وپنج‌سالگی در اَسالِم گیلان درگذشت. پس از مرگ نابهنگام آل‌احمد، پیکر وی به‌سرعت تشییع و به‌خاک سپرده شد که باعث باوری درباره سربه‌نیست‌شدن او توسط ساواک شد. همسر وی، سیمین دانشور، این شایعات را تکذیب کرده‌است، ولی شمس آل‌احمد قویاً معتقد است که ساواک او را به‌قتل رسانده و شرح مفصلی در این باره در کتاب از چشم برادر بیان کرده‌است.
سیمین دانشور، همسر جلال، در کتاب غروب جلال صریحاً عنوان می‌کند که شوهرش قربانی نوشابه شد. او علت مرگ جلال را زیاده‌روی در مصرف نوشابه الکلی قزونیکا (نام ودکایی ساخت ایران در آن زمان) ذکر می‌کند و علت پزشکی مرگ را هم آمبولی در اثر افراط در مصرف مشروبات الکلی و سیگار اشنو نقل می‌کند و شایعات مربوط به دست‌داشتن ساواک در مرگ جلال را صریحاً رد می‌کند.
جلال آل‌احمد وصیت کرده بود که جسد او را در اختیار اولین سالن تشریح دانشجویان قرار دهند؛ ولی ازآن‌جاکه وصیت وی برابر شرع نبود، پیکر او در مسجد فیروزآبادی جنب بیمارستان فیروزآبادی شهر ری به‌امانت گذاشته شد تا بعد‌ها آرامگاهی در شأن او ایجاد شود و این کار هیچ‌گاه صورت نگرفت.